Możesz uniknąć chorób dziedzicznych

Wykryto już gen odpowiedzialny za raka piersi", "Zidentyfikowano gen otyłości" - słyszysz w telewizji, czytasz w prasie. Tymczasem nie tylko pojedyncze geny wywołują choroby. Takie przykłady są najbardziej spektakularne, ale rzadkie. Za zaburzenia pracy organizmu częściej odpowiedzialne są określone układy genów i ich mutacje, czyli uszkodzenia genetyczne. Zarówno jeden feralny gen jak i grupę genów uszkodzonych możesz otrzymać od rodziców.
Jeśli Twój ojciec albo matka cierpieli na miażdżycę, żylaki, cukrzycę mogli przekazać ci skłonności do tych chorób. Dokładnie nie wiadomo, jak działa mechanizm dziedziczenia. Z badań statystycznych wynika jednak niezbicie, że powyższe schorzenia powtarzają się u ludzi z określonym układem wielu genów. To od 50 do 90 proc. wszystkich zachorowań.

Znacznie prostszy i lepiej zbadany jest schemat przekazywania chorób nowotworowych. W przypadkach dziedzicznego raka piersi, jajnika czy jelita grubego dochodzi do przekazania kilku ściśle określonych wadliwych genów odpowiedzialnych za podziały komórek (np. rak piersi związany jest z genami BRCA 1 i BRCA 2, które regulują podziały komórek nabłonka gruczołów sutkowych). Takie odziedziczone nowotwory to tylko 3-8 proc. wszystkich zachorowań. Pozostałe przypadki też są spowodowane uszkodzeniami genów, ale dochodzi do nich pod wpływem różnych czynników, m.in. działania hormonów, palenia papierosów. Stąd wniosek, że nawet jeśli Twoja mama miała raka piersi, Ty wcale nie musisz go po niej odziedziczyć. A nawet jeśli "dostałaś" wadliwy gen, nie musisz zachorować. Masz przecież w ręku prawdziwy atut. Wiesz, co ci grozi i możesz wcześnie rozpocząć profilaktykę. Nie martw się na zapas, nie musisz chorować na to samo, co Twoi rodzice. Dziedziczymy skłonności, a nie od razu dolegliwości.

Genetyczny karnet profilaktyczny
Oto lista poważnych, przewlekłych chorób, które mają uwarunkowania genetyczne. Jeśli twoja matka, ojciec lub inni bliscy krewni cierpieli na którąś z nich, możliwe, że przekazali ci ją w genach. Stosuj się do poniższych rad, a będziesz mogła zapobiec chorobie, opóźnić jej pojawienie się lub wykryć ją w bardzo wczesnym stadium.

ALERGIA
Wykonaj testy skórne (prywatnie - 100 zł). Na badanie zgłoś się, gdy
zauważysz u siebie takie objawy jak: katar sienny, zaczerwienienie spojówek, łzawienie (alergia wziewna); wysypka (alergia kontaktowa lub pokarmowa), wymioty i biegunki (uczulenie na pokarmy).
Dodatkowo możesz zrobić też oznaczenie charakterystycznych dla alergii przeciwciał (IgE) we krwi. (Koszt - 600 zł). Zwykle wystarcza jedno badanie.

CUKRZYCA
Jeśli lubisz słodycze i pijesz dużo gazowanych napojów, zmień przyzwyczajenia. Nadmiar cukrów w diecie oznacza stałe pobudzenie trzustki do produkcji insuliny,
a to może prowadzić do cukrzycy. Badaj poziom cukru we krwi na czczo (norma do 110 mg/dl). Im wcześniej wykonasz pierwsze badanie, tym lepiej. Powtarzaj je raz w roku (20 zł).

OTYŁOŚĆ
Licz kalorie. Sprawdź, jakie jest tempo twojej przemiany materii i ile kalorii potrzebujesz w ciągu doby. Pomoże ci w tym poniższy wzór Harrisa Benedicta. Wstaw w odpowiednich miejscach swoją wagę, wzrost oraz wiek i dokonaj obliczenia. Otrzymasz ilość kalorii potrzebnych, by w organizmie mogły zachodzić wszystkie procesy życiowe (PPM). 665,09 + (9,56 x twoja waga w kg) + (1,84 x twój wzrost w centymetrach) - (4,67 x twój wiek ) = PPM
Otrzymany wynik pomnóż jeszcze przez tzw. współczynnik aktywności. Wynosi on 1,3 - jeśli pracujesz w biurze lub 1,7 - gdy wykonujesz cięższą pracę fizyczną.
Bądź aktywna, zacznij od codziennych spacerów, możesz też wykupić karnet na basen.

ŻYLAKI (przewlekła niewydolność naczyń żylnych)
Ćwicz - nawet najprostsza gimnastyka i aktywność poprawiają krążenie w nogach. Dbaj o dietę, bo nadwaga i otyłość sprzyjają chorobie. Noś buty na niskich obcasach (szpilki tylko od święta). Wykonaj badanie sondą dopplerowską. Dzięki niemu można zmierzyć kierunek i szybkość przepływu krwi. Warto je zrobić, nawet jeśli nie przekroczyłaś jeszcze trzydziestki. O tym, jak często będziesz musiała je powtarzać, zdecyduje lekarz.
(Koszt prywatnie - 100 zł).

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA (zawał, udar, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa)
Rzuć palenie, związki obecne w dymie papierosowym uszkadzają ściany tętnic. W diecie tłuszcze zwierzęce nasycone zastąp nienasyconymi np. z ryb morskich. Co roku sprawdzaj poziom cholesterolu z oznaczeniem HDL i LDL, czyli cholesterolu dobrego i złego. Norma LDL do 130 mg/dl; HDL 35-50 mg/dl (prywatnie - 40 zł za HDL + LDL + trójglicerydy). Oznacz poziom trójglicerydów, czyli cząsteczek tłuszczu we krwi (norma do 150 mg/dl), badanie wykonuj co roku. Kontroluj ciśnienie krwi (norma 90/140 mm Hg), mierz je przynajmniej raz na pół roku.

RAK PIERSI
Badaj się sama raz w miesiącu. Przy okazji każdej wizyty w poradni K (minimum raz na pół roku) twoje piersi powinien zbadać ginekolog, przypominaj mu o tym za każdym razem. Wykonuj ultrasonografię piersi. Pierwsze badanie zrób, gdy skończysz 25 lat. Przez kolejnych 5 lat powtarzaj USG co roku, a gdy przekroczysz trzydziestkę - co 6 miesięcy (koszt - 50 zł). Zgłaszaj się na mammografię. Pierwszą trzeba wykonać w wieku 45 lat. Badanie powtarzaj co roku (bezpłatne w ramach programów profilaktycznych, prywatnie - 80 zł). Zrób testy wykrywające mutacje w genach BRCA 1, BRCA 2. Badanie w 95 proc. ujawnia zmutowane geny odziedziczone, ale uwaga, może nie wykryć zmian nabytych! (390 zł). Jeżeli wynik będzie pozytywny, zrezygnuj z antykoncepcji hormonalnej.

RAK JAJNIKA
Wykonuj USG przezpochwowe. Im wcześniej zrobisz pierwsze badanie, tym lepiej (nawet w wieku 18-20 lat). Powtarzaj je co roku (prywatnie - 100 zł).

RAK JELITA GRUBEGO
Dbaj o dietę, jej podstawą powinny być warzywa i owoce oraz fermentowane produkty mleczne. Zgłaszaj się na kolonoskopię - pierwszą należy zrobić w młodości (20-30 lat). A później powtarzaj badanie przynajmniej raz w roku (prywatnie koszt - 250 zł + 170 zł znieczulenie).