Karta Praw Pacjenta

Podstawowe unormowanie prawne wynikające z ustawy zasadniczej - konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz.U. nr 78, poz. 483), określone w ustawie:
- z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408, z 1992r. nr 62, poz. 315, z 1994 nr 121, poz. 591, z 1995 nr 138, poz. 682, z 1996 nr 24, poz. 110, z 1997 nr 104, poz. 661, nr 121, poz. 769 i nr 158, poz. 1041 oraz z 1998 nr 668 i nr 756),
- z dnia 19 sierpnia 1994 o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. nr 111, poz. 535, z 1997 nr 88, poz. 554 i nr 113, poz. 731),
- z dnia 26 października 1995 o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. nr 138, poz. 682)
- z dnia 5 grudnia 1996 o zawodzie lekarza(Dz.U. nr 28, poz. 28 i nr 88, poz. 554 oraz z 1998 nr 106, poz. 668).

Prawa pacjenta wynikające z bezpośredniego stosowania przepisów konstytucji

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia - art. 68 ust. 1.
2. Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych na warunkach i w zakresie określonych w ustawie - art. 68 ust. 2.

Prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej, o których stanowi ustawa o zakładzie opieki zdrowotnej z 1991r.


Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego udzielenia mu świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, niezależnie od okoliczności - art. 7.
Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do:
1. Świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacjach ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń - do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do świadczeń - art. 19 ust. 1 pkt. 1, art.20 ust.1, pkt. 1 i art.26,
2. Udzielanie mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania, w pomieszczeniach i przy zastosowaniu urządzeń odpowiadających określonym wymaganiom fachowych i sanitarnych - at. 9 ust. 1 i pkt. 2,
3. Informacji o swoim stanie zdrowia - art. 19 ust. 1 pkt. 2,
4. Wyrażenie zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych, po uzyskaniu odpowiedniej informacji - art. 19 ust. 1 pkt.3,
5. Intymność i poszanowanie godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych - art. 19 ust. 1 pkt. 4,
6. Udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której dokumentacja ta może być udostępniana - art. 18 ust. 3 pkt. 1,
7. Zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego osoby - art. 18 ust. 2,
8. Dostępu do informacji o prawach pacjenta - art. 19 ust. 6,

a ponadto, w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, np. w szpitalu, sanatorium, zakładzie leczniczo-opiekuńczym, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo do:
a) zapewnienia mu:
- środków farmaceutycznych i materiałów medycznych - art. 20 ust. 1 pkt. 2 i art. 26,
- pomieszczenia i wyżywienia odpowiedniego do stanu zdrowia - art. 19 ust. 1 pkt. 3 i art. 26,
- opieki duszpasterskiej - art. 19 ust. 3 pkt. 3,
b) dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wskazaną przez siebie - art. 19 ust. 3 pkt. 1,
c) kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z osobami z zewnątrz - art. 19 ust.3 pkt.2,
d) wskazania osoby lub instytucji, którą zakład opieki zdrowotnej zobowiązany jest powiadomić o pogorszeniu się stanu zdrowia pacjenta, powodującym zagrożenie życia, lub w razie jego śmierci - art. 21 ust. 1 i art. 26,
e) wyrażenia zgody albo odmowy na umieszczenie go w tym zakładzie opieki zdrowotnej - art. 21 ust. 1 i art. 26,
f) wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne żądania i uzyskania od lekarza informacji o następstwach zaprzestania leczenia w tym zakładzie - art. 22 ust. 1 i 3 oraz art. 26,
g) udzielenia mu niezbędnej pomocy i przewiezienia go do innego szpitala, w sytuacji gdy pomimo decyzji uprawnionego lekarza o potrzebie niezwłocznego przyjęcia do szpitala nie może być do tego szpitala przyjęty - art. 21

Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku, urazu, porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia powodującego zagrożenie życia - art. 28.

Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie lekarza z 1996r.

Pacjent ma prawo do:
1. udzielenia mu świadczeń zdrowotnych przez lekarza, zgodnie ze wskazaniem aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością - art. 4,
2. uzyskanie od lekarza pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki - art. 30,
3. uzyskanie od lekarza przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniach - art. 31 ust. 1,
4. zażądanie od lekarza informacji o swoim stanie zdrowia i o rokowaniu wówczas gdy pacjent sądzi, że lekarz ogranicza mu informacje z uwagi na jego dobro - art. 31 ust. 4,
5. decydowanie o osobach, którym lekarz może udzielić informacji, o których mowa w pkt. 3 - art. 31 ust. 2,
6. wyrażenie żądania, aby lekarz nie udzielał mu informacji, o których mowa w pkt. 3 - art. 31 ust. 3,
7. niewyrażenia zgody na przeprowadzenie przez lekarza badania lub udzielenia mu innego świadczenia zdrowotnego - art. 32 ust. 1,
8. wyrażenia zgody albo odmowy na wykonanie mu zabiegu operacyjnego lub zastosowania wobec niego metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko; w celu podjęcia przez pacjenta decyzji, lekarz musi udzielić mu informacji, o której mowa w pkt. 3 - art. 34 ust. 1 i 2,
9. uzyskanie od lekarza informacji, jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu bądź stosowania określonej metody leczenia lub diagnostyki, w związku z wystąpieniem okoliczności stanowiących zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjenta, lekarz dokonał zmian w ich zakresie - art. 35 ust. 2,
10. poszanowanie przez lekarza jego intymności i godności osobistej - art. 36 ust. 1,
11. wyrażanie zgody albo odmowy na uczestniczenie przy udzielaniu mu świadczeń zdrowotnych osób innych niż personel medyczny niezbędny ze względu na rodzaj świadczeń - art. 36 ust. 1 i 2
12. wnioskowania do lekarza o zasięgnięcie przez niego opinii właściwego lekarza specjalisty lub zorganizowania konsylium lekarskiego - art. 37,
13. dostatecznie wcześniejszego uprzedzenia go przez lekarza o zamiarze odstąpienia od jego leczenia i wskazania mu realnych możliwości uzyskania możliwości uzyskania określonego świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej - art. 38 ust. 2,
14. zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez lekarza w związku z wykonywanym zawodem - art. 40 ust. 1,
15. uzyskania przez lekarza informacji o niekorzystnych dla niego skutkach, w przypadku wyrażenia przez pacjenta zgody na ujawnienie dotyczących go informacji, będących w posiadaniu lekarza - art. 40 ust. 2 pkt.4,
16. wyrażanie zgody lub odmowy na podawanie przez lekarza do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta - art. 40 ust.4,

a ponadto pacjent, który ma być poddany eksperymentowi medycznemu, ma prawo do:
a) wyrażenia zgody lub odmowy na udział w eksperymencie medycznym po uprzednim poinformowaniu go przez lekarza o celach, sposobach i warunkach przeprowadzenia eksperymentu, spodziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych, ryzyku oraz o możliwościach cofnięcia zgody i odstąpienia od udziału w eksperymencie w każdym jego stadium - art. 24 ust. 1, art. 25 ust. 1 i art. 27 ust. 1,
b) poinformowanie go przez lekarza o niebezpieczeństwie dla zdrowia i życia, jakie może spowodować natychmiastowe przerwanie eksperymentu - art. 24 ust. 2,
c) cofnięcia zgody na eksperyment medyczny w każdym stadium eksperymentu - art. 27 ust. 1.



Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie pielęgniarki i położnej z 1996r.

Pacjent ma prawo do:
1. udzielenia mu świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę, położną posiadającą prawo wykonywania zawodu, zgodnie z aktualna wiedzą medyczną, dostępnymi dla niej metodami i środkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną starannością - art. 18,
2. udzielenia mu pomocy przez pielęgniarkę, położną, zgodnie z posiadanymi przez nią kwalifikacjami, w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty przez niego życia lub poważnego uszczerbku na jego zdrowiu - art. 19,
3. uzyskaniu od pielęgniarki, położnej informacji o jego prawach - art. 20 ust. 1,
4. uzyskania od pielęgniarki, położnej informacji o swoim stanie zdrowia, w zakresie związanym ze sprawowaną przez pielęgniarkę, położną opieką pielęgnacyjną - art. 20 ust. 2,
5. zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę, położną w związku z wykonywaniem zawodu - art. 21 ust. 1,
6. wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez pielęgniarkę, położną do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta - art. 21 ust. 4.

Prawa pacjenta określone w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego z 1994r.

Pacjent z zaburzeniami psychicznymi, chory psychicznie lub upośledzony umysłowo ma prawo do:
1. bezpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych mu przez publiczne zakłady psychiatrycznej opieki zdrowotnej - art. 10 ust. 1,
2. bezpłatnych leków i artykułów sanitarnych oraz pomieszczenia i wyżywienia, jeżeli przebywa w szpitalu psychiatrycznym będącym publicznym zakładem opieki zdrowotnej - art. 10 ust. 2,
3. zapewnienia mu rodzaju metod postępowania leczniczego właściwych nie tylko z uwagi na cele zdrowotne, ale także ze względu na interesy oraz inne jego dobro osobiste i dążenie do jego poprawy zdrowia w sposób najmniej dla pacjenta uciążliwy - art. 12,
4. porozumiewanie się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami, w przypadku gdy przebywa w szpitalu psychiatrycznym albo w domu pomocy społecznej - art. 13,
5. wystąpienia o okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania go z zakładu - art.14,
6. uprzedzenia go o zamiarze zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego; dopuszczenie zastosowania tego środka wobec pacjenta musi wynikać z ustawy - art. 18,
7. uprzedzenie o zamiarze przeprowadzenia badania psychiatrycznego bez jego zgody oraz podania przyczyn takiej decyzji; badanie takie może być przeprowadzone, jeżeli zachowanie pacjenta wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolny do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych - art. 21 ust. 1 i 2,
8. wyrażenia zgody lub odmowy na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, z wyłączeniem sytuacji, gdy przepisy ustawy dopuszczają przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta - art. 22 ust. 1 i art.. 23, 24 oraz 29,
9. poinformowania i wyjaśnienia mu przez lekarza przyczyny przyjęcia do szpitala psychiatrycznego w sytuacji, gdy nie wyraził na to zgody oraz uzyskania informacji o przysługujących mu w tej sytuacji prawach - art. 23 ust. 3
10. cofnięcie poprzednio wyrażonej zgody na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego - art. 28,
11. niezbędnych czynności leczniczych mających na celu usunięcie przyczyny przyjęcia go do szpitala bez jego zgody i zapoznaniem go z planowanym leczeniem - art. 33 ust. 1 i 2,
12. wypisania ze szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywa w nim bez wyrażenia przez siebie zgody, jeżeli ustały przyczyny jego przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym bez takiej zgody - art. 35 ust.1,
13. pozostania w szpitalu w sytuacji, o której mowa w pkt. 17, za swoją później wyrażoną zgodą, jeżeli w ocenie lekarza, jego dalszy pobyt w tym szpitalu jest celowy - art. 35 ust. 2,
14. złożonej w odpowiedniej formie, wniosku o nakazaniu wypisania go ze szpitala psychiatrycznego - art. 36 ust. 1,
15. wystąpienia do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisanie ze szpitala psychiatrycznego, po uzyskaniu odmowy wypisania ze szpitala na wniosek, o którym mowa w pkt. 19 ww. ustawy - art.36 ust.3,
16. informacji o terminie i sposobie złożenia wniosku do sądu opiekuńczego, o którym mowa w pkt. 29 ww. ustawy - art.36 ust. 3,
17. złożenia wniosku o ustanowienie kuratora, jeżeli przebywając w szpitalu psychiatrycznym potrzebuje pomocy do prowadzenia wszystkich swoich spraw albo sprawy określonego rodzaju - art.44 ust. 1,

oraz ma prawo do tego, aby osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy zachowały w tajemnicy wszystko, co go dotyczy, a o czym dowiedziały się wykonując czynności wynikające z ustawy - art. 50 ust. 1.

Prawa pacjenta określone w ustawie o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 1995r.

Pacjent ma prawo do:
1. wyrażenia i cofnięcia w każdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek, tkanek i narządów po jego śmierci - art. 4 i art. 5 ust. 1-4
2. dobrowolnego wyrażenia przed lekarzem zgody na pobranie od niego za życia komórek, tkanek lub narządów w celu ich przeszczepienia określonemu biorcy, jeżeli ma pełną zdolność do czynności prawnych - art. 9 ust 1 pkt. 7,
3. ochrony danych osobowych dotyczących dawcy / biorcy przeszczepu i objęcia ich tajemnicą - art. 9 ust. 1

Pacjent mający być biorcą ma prawo do umieszczenia go na liście osób oczekujących na przeszczepienie komórek, tkanek i narządów i być wybrany jako biorca wg kryteriów medycznych - art.13.